Depresja – statystyki i fakty

Poczucia beznadziei, zwane zaburzeniami depresyjnymi dotykają milionów ludzi na całym świecie. Obecnie więcej ludzi cierpi na depresję niż we wszystkich minionych pokoleniach, wziętych razem. Każdego roku przyjmowane są miliardy środków antydepresyjnych i uspokajających. Mimo to problem ten wciąż się potęguje.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), ogłosiła raport, w którym stwierdza, że depresja wkrótce może być drugą z wiodących przyczyn wszystkich zachorowań na świecie. [1] Stan umysłu w większym stopniu wywiera wpływ na stan zdrowia fizycznego, niż wielu sobie to uświadamia. Negatywne emocje są przyczyną fizycznych chorób oraz śmierci. [2] Przykładem tego jest fakt, że zawał mięśnia sercowego spotyka najczęściej ludzi będących w stanie depresji. [3]

Depresja może powodować, że układ kostny (nawet u młodych kobiet) traci niebezpiecznie dużą ilość wapnia. [4]

W przypadku głębokiej depresji, zmieniają się funkcje mózgu. Niektóre komórki mózgowe kurczą się i umierają. [5] W przypadku depresji, cierpi cały człowiek, tak pod względem umysłowym, duchowym, jak i fizycznym. [6]

Co to jest depresja?

Po pierwsze, ważne jest zrozumienie różnicy, jaka istnieje pomiędzy zniechęceniem, a depresją. Każdy z nas okazjonalnie popada w zniechęcenie, doświadczając wtedy lekkiego przygnębienia nastroju, z którego można się otrząsnąć. Natomiast depresja odznacza się takimi odczuciami, jak:

• uporczywy smutek i ponuractwo/przygnębienie,
• obniżenie aktywności fizycznej,
• poczucie nieuzasadnionego napięcia oraz
• poczucie beznadziejności.

Test na depresję, czyli jak rozpoznać depresję?

WHO publikuje kryteria diagnostyczne wszystkich chorób, w tym także i zaburzeń depresyjnych. Jeśli w ciągu ostatnich dwóch tygodni wystąpiły co najmniej 5 na 9 symptomów, pomimo tego, że nie wystąpiła żadna trauma emocjonalna, to oznacza depresję. Jeśli wystąpiły jedynie 2 do 4 symptomów, oznacza to mniejsze zaburzenie depresyjne.

Kryteria te mają charakter pomocniczy. [7] Ostateczną diagnozę można postawić tylko w bezpośrednim kontakcie z lekarzem.

Ludzie dotknięci tą chorobą mogą też mieć inne objawy depresji, takie jak:

• trudności z koncentracją,
• zmiany związane ze snem i z apetytem,
• zmęczenie,
• brak zainteresowania życiem,
• negatywne myślenie, a nawet
• myśli samobójcze.

Depresja – definicja

WHO definiuje depresję jako: “powszechnie występującą chorobą psychiczną, objawiającą się smutkiem, utratą zainteresowania przyjemnościami, poczuciem winy i niską samooceną, zaburzeniami snu i apetytu, poczuciem zmęczenia i słabą koncentracją.”

Przyczyny depresji

zasami depresja pojawia się nagle, bez jakiejkolwiek widocznej przyczyny, lub może być wywołana jakimiś stresującymi życiowymi wydarzeniami, jak śmierć bliskiej osoby, rozwód, albo utrata pracy. Ludzie, którzy mocno reagują na stresujące sytuacje, mogą popaść w stan odrętwienia, brak zdolności radzenia sobie w pracy lub poniesienia odpowiedzialności. Potrzebują oni odpowiednią ilość czasu na poradzenie sobie ze smutkiem – na dojście do siebie, na uleczenie.

Możemy pomóc takiej osobie, dając dowody naszej miłości, poprzez zachętę, a także wystarczającą ilość czasu potrzebną do jej uleczenia. Rozmowy z innymi osobami także wspomagają i przyspieszają proces leczenia depresji. Czasem jednak potrzebna jest rada/pomoc profesjonalisty.

W wielu wypadkach depresja spowodowana jest przez złe nawyki życiowe, trwające nieraz przez wiele lat. Wymienia się następujące czynniki powodujące lub nasilające stany depresyjne:

1. Alkohol – Alkohol, działając uspokajająco na centralny system nerwowy, rozwija depresję, powoduje samobójcze myślenie i zachowania takie zachowania. [8]
2. Palenie – Palenie odgrywa niebezpieczną rolę w rozwoju depresji. Palacze tytoniu są trzykrotnie bardziej narażeni na poważne stany depresyjne, niż osoby niepalące. [9]
3. Kofeina – Badania prowadzone przez Skandynawów, zwróciły uwagę na znaczący wzrost zachorowania na depresję wśród 143 000 kobiet, które piły dużo kawy. Wszystkie one miały duże problemy radzenia sobie ze stresem. [10]
4. Bezczynność fizyczna – Poważne badania prowadzone na grupie 8 000 osób dorosłych wykazały, że im mniej ktoś jest aktywny, tym bardziej jest podatny na depresję. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała raport, w którym zwróciła uwagę, że jedynie 10% Polaków uważa siebie za fizycznie sprawnych.
5. Niewłaściwa dieta – Słodycze produkowane na bazie cukru oraz ciężkie i bogate w kalorie potrawy, przyczyniają się do zachwiania równowagi cukru we krwi, a także objawów depresyjnych.
6. Życie miejskie – Pełne stresu miejskie życie, w tłoku oraz nadmiernym hałasie, a także w zanieczyszczonym powietrzu, to wszystko może powodować stany podniecenia i depresji.
7. Alergie pokarmowe – U niektórych ludzi uczulenia na różne pokarmy mogą przyczyniać się do powstawania i pogłębiania stanów depresyjnych.
8. Lekarstwa – Niektóre lekarstwa na wysokie ciśnienie tętnicze, a także inne rodzaje lekarstw, mogą doprowadzić do depresji. Temat ten warto zgłębić ze swoim lekarzem.

Depresja w Polsce a covid-19

W Polsce jest bardzo wysoki wskaźnik przypadków depresji – 1,5 mln Polaków cierpi na depresję. Z nieoficjalnych szacunków wynika, że w Polsce ten problem może dotyczyć nawet 10% społeczeństwa. Większość nie dostaje odpowiedniej pomocy lekarskiej, walczy z chorobą w zaciszu własnego domu. Chorzy dobrze się maskują – o toczącej się chorobie mogą nie wiedzieć nawet najbliżsi.

Niestety, negatywnie na stan zdrowia psychicznego wpłynęła pandemia – stres i strach związany z obawami o zdrowie i życie swoje i bliskich odcisnął swoje piętno. Z nowych danych wynika, że przez COVID-19 ok. 42% Polaków zauważa u siebie pogorszenie kondycji psychicznej.

Objawy depresji

Depresja daje szereg objawów związanych z naszym samopoczuciem. Utrata odczuwania przyjemności, smutek, pogorszenie koncentracji, “czarne myśli” to tylko niektóre z nich. Przy depresji cierpi też ciało. Pojawiają się zaburzenia snu, brak apetytu, ciągłe zmęczenie. Jeśli dana osoba czuje się, że jest w ciężkiej sytuacji i potrzebuje pomocy, nie powinna z tym zwlekać.

Leczenie depresji

Lekarstwa na depresję

Chociaż lekarstwa przeciw depresji mogą czasami przynieść okresową ulgę, to ciągłe stosowanie lekarstw przeciwdepresyjnych i uspokajających może prowadzić do fizycznego i emocjonalnego uzależnienia, a nawet do pogłębienia tak leczonej depresji.

Leczenie depresji bez leków

Istnieje jednak lepszy sposób radzenia sobie z depresją. Z pomocą może przyjść terapia poznawczo-behawioralna (ang. CBT). Program ElpisOnline, dostępny na naszej stronie internetowej, jest oparty o jej zasady. Dowiedz się więcej KLIKAJĄC TUTAJ.

Środki zaradcze na depresję

Prawie wszystkie przypadki depresji reagują na podstawowe, rozsądne środki zaradcze. Oto one:

1. Celowe zadania – Każdy człowiek ma potrzebę wykonywania jakiejś sensownej pracy. Wszyscy potrzebujemy pozytywnych odczuć wynikających z codziennego wykonania czegoś pożytecznego.
2. Struktura i regularność – Aby zachować zdrowie mentalne, potrzebujemy konkretnej struktury życiowej. Przestrzeganie regularnych godzin na posiłki, na sen, na pracę itp., wzmacnia zdrowie, zarówno umysłowe jak też fizyczne.
3. Zdrowa dieta – Spożywanie prostych, świeżych i naturalnych pokarmów, wzmacnia energię umysłu i ciała oraz pomaga utrzymać chemiczną równowagę mózgu. Jedzenie przez jeden dzień tylko świeżych owoców jest oczyszczające dla umysłu i pomaga w przezwyciężeniu zmęczenia. Spożywanie dobrych tłuszczy, które są bardzo skuteczne w walce z depresją.
   Suplementy: Kwas γ-aminomasłowy (GABA) jest neuroprzekaźnikiem, który podawany w dużych dawkach (od 750 do 2250 mg) łagodzi i zmniejsza poczucie lęku. Podobnie zwalcza uczucie niepokoju 5-hydroksytryptofanem (5-HTP), który neutralizuje lub zmniejsza poczucie frustracji. Dawka od 400 do 1000 mg magnezu pierwiastkowego, np. cytrynianu lub chlorku magnezu rozluźnia, zmniejsza drażliwość i obniża poziom adrenaliny. Pomaga to uniknąć jej gwałtownego wzrostu.
4. Odpowiedni wypoczynek – Okresy spokoju i ciszy/ukojenia, są bardzo ważne w dzisiejszym rozpędzonym tempie życia.
5. Odpowiednia ilość snu – Pozbawienie się snu może spowodować lub pogłębić depresję. Większość osób czuje się najlepiej po 7-8 godzinnym sennym wypoczynku nocnym.
6. Działanie promieni słonecznych – Działanie promieni słonecznych sprzyja leczeniu różnych rodzajów depresji.
7. Codzienne ćwiczenia – Specjaliści zgadzają się co do tego, że regularne ćwiczenia fizyczne mogą być najsilniejszym środkiem antydepresyjnym. Ruch stymuluje uwalnianie naturalnych substancji chemicznych – endorfin, podnoszących nastrój oraz znieczulających ból. [11]
8. Regularne nasłonecznienie – Terapia światłem może przynieść lepsze efekty niż leki przeciwdepresyjne. Na podstawie badania 122 pacjentów, którzy po zdiagnozowaniu u nich depresji zostali poddani fototerapii lampami fluorescencyjnymi o natężeniu 10 tysięcy luksów, przyjmowali placebo lub prozak, naukowcy doszli do wniosku, że najlepsze postępy w pokonywaniu choroby odniosły osoby, które były leczone za pomocą światłoterapii. [12] Mniej słońca to mniej witaminy D, nasz zegar biologiczny się rozstraja, a wraz z nim samopoczucie. [13]
9. Religia i uduchowienie – Istnieje coraz więcej dowodów naukowych na to, że zaangażowanie religijne i duchowe wiąże się zarówno przekrojowo, jak i prospektywnie z lepszym zdrowiem fizycznym, lepszym zdrowiem psychicznym i dłuższym przeżyciem. [14]
10. Pielęgnacja postawy wdzięczności – Wdzięczność istotnie zmniejsza objawy depresji i lęku w populacji ogólnej. U 410 włoskich uczestników badania oceniono wpływ wdzięczności na depresję i lęk. Wdzięczność powodowała mniej objawów depresji i lęku. Wdzięczność jest czynnikiem ochronnym przed psychopatologią nie tylko ze względu na jej związek z poprawą relacji z innymi, ale także dlatego, że wiąże się z mniej krytyczną, mniej karzącą i bardziej współczującą relacją z samym sobą. [15]
11. Unikanie wszystkich negatywnych myśli i emocji – Unikanie i podważanie, nie ignorowanie, raczej szukanie okazji do śmiechu i radości, otaczając się bliskimi sercu, życzliwymi osobami, które pomogą w zachowaniu radosnego usposobienia.

Bibliografia

1. The World Health Report 2001. Mental Health: New Understanding, New Hope. Geneva: World Health Organization.
2. Richards, D. (2011). Prevalence and clinical course of depression: a review. Clinical psychology review, 31(7), 1117-1125.
3. Baune, B. T., Stuart, M., Gilmour, A., Wersching, H., Heindel, W., Arolt, V., & Berger, K. (2012). The relationship between subtypes of depression and cardiovascular disease: a systematic review of biological models.
   Translational psychiatry, 2(3), e92-e92.
4. Eby, G. A., & Eby, K. L. (2006). Rapid recovery from major depression using magnesium treatment. Medical hypotheses, 67(2), 362-370.
5. van Tol, M. J., van der Wee, N. J., van den Heuvel, O. A., Nielen, M. M., Demenescu, L. R., Aleman, A., … & Veltman, D. J. (2010). Regional brain volume in depression and anxiety disorders. Archives of general psychiatry, 67(10), 1002-1011.
6. Kaplan, H.I. and Sadock, B.J., Concise Textbook of Clinical Psychiatry. 1996, pp.
7. Święcicki �?., Depresje – definicja, klasyfikacja, przyczyny, Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 3.
8. Waller, S.J., et al., Impact of comorbid affective and alcohol use disorders on suicidal ideation and attempts. J Clin Psychol, 55 (5): pp 585-95, 1999.
9. Hanna, E.Z. and Grant, B.F., Alcohol Clin Exp Res, 23 (3): pp 513-22.
10. Jacobsen BK, Hansen V. Caffeine and health. Br Med J (Clin Res Ed) 1988 Jan 23;296(6617):291. (Research cited in Proof Positive, pg. 269).
11. Camacho T, et al. Physical activity and depression: evidence from the Alameda County Study. American Journal of Epidemiology, 1991;134(2)220-231 (Guilt-free Gourmet Lifestyle Manual p.312).
12. Jośko-Ochojska J, Oleszko A. Wykorzystanie fototerapii w praktyce klinicznej. Probl Hig Epidemiol. 2013; 94(4): 718.
13. Perera S, Eisen R, Bhatt M, et al. Light therapy for non-seasonal depression: systematic review and
    meta-analysis. BJPsych Open. 2016; 2(2): 116–126, doi: 10.1192/bjpo.bp.115.001610, indexed in Pubmed: 27703764).
14. Dew, R. E., Daniel, S. S., Armstrong, T. D., Goldston, D. B., Triplett, M. F., & Koenig, H. G. (2008). Religion/spirituality and adolescent psychiatric symptoms: A review. Child psychiatry and human development, 39(4), 381-398.
15. Petrocchi, N., & Couyoumdjian, A. (2016). The impact of gratitude on depression and anxiety: the mediating role of criticizing, attacking, and reassuring the self. Self and Identity, 15(2), 191-205.

Depresja może być powodem zatroskania, ale nie musi trwać i na zawsze nas unieszczęśliwiać. Poprawiając stan zdrowia fizycznego, przyjmując pozytywne nastawienie umysłowe do życia, podejmując sensowne inicjatywy oraz rozwijając duchowe cele i wartości, wielu ludzi będzie mogło przezwyciężyć swoje depresyjne myśli i uczucia, by prowadzić produktywne, pełne satysfakcji życie.